Naukowcy z Wydziału Polonistyki UJ oraz Biblioteki Jagiellońskiej z grantami na ciekawe projekty

Projekty w module "Dziedzictwo narodowe" polegają na tworzeniu naukowych publikacji dokumentacyjnych, słownikowych, bibliograficznych, krytycznych wydań źródeł i utworów literackich oraz kompendiów wiedzy o charakterze syntetycznym i encyklopedycznym. W 12. edycji programu resort nauki na realizację 52 projektów przeznaczy ponad 38 mln zł. Trzy z takich projektów będą realizowane w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Grant w konkursie otrzymał dr Tomasz Nastulczyk z Wydziału Polonistyki UJ. Celem jego projektu i wieńczącej go publikacji "Przewodnik po bibliotekach Bibliografii Estreichera", przygotowanej w ramach budowania kompendiów wiedzy służących do badań nad polskim dziedzictwem kulturowym, będzie opracowanie i zaktualizowanie informacji o wymienionych w staropolskiej oraz XIX-wiecznej Bibliografii Estreichera danych dotyczących ok. 900 różnych kolekcji książek. Dotyczą one bibliotek publicznych, zakonnych, prywatnych i innych, wymienionych jako miejsca zachowania książek opisanych w tym monumentalnym zestawieniu, unikatowym w skali europejskiej.

"Z powyższym celem wiąże się w bezpośredni sposób rekonstrukcja informacji o losach wskazanych księgozbiorów: wiele z nich zniknęło bezpowrotnie, niektóre w formie bardziej lub mniej zachowanej znajdują się w lokalizacjach często całkowicie nieoczekiwanych (to informacje szczególnie cenne), jeszcze inne zmieniły właścicieli. Klasycznym tutaj przykładem są zbiory uważane dziś powszechnie za nieistniejące, zaginione lub rozproszone, których zasób zachował się jednak, choć często nierozpoznawany jest w ramach różnych obecnych kolekcji" - można przeczytać w opisie projektu dr. Tomasza Nastulczyka.

Kolejnym laureatem z Wydziału Polonistyki UJ jest prof. Janusz Gruchała, który będzie kontynuował prace nad edycjami naukowymi korespondencji (pięć tomów opracowanych naukowo i wydanych drukiem), a także stworzenie kompendium wiedzy o Oficynie Poetów i Malarzy w postaci portalu internetowego, obejmującego szczegółowe kalendarium, wybór materiałów archiwalnych oraz słownik biograficzny współpracowników Oficyny. Edycje udostępnią listy ważnych autorów publikowanych przez OPiM. Ich twórczość ma znaczenie dla dziejów literatury polskiej na emigracji.

Przypomnijmy: Oficyna Poetów i Malarzy, założone około 1950 roku w Londynie przez Krystynę i Czesława Bednarczyków wydawnictwo oraz tłocznia artystyczna, w latach 1950-2005 opublikowało około 700 książek takich autorów jak m.in. Czesław Miłosz, Stanisław Vincenz, Jan Brzękowski, Tadeusz Różewicz, Marian Pankowski, Mieczysław Paszkiewicz, Bonifacy Miązek, Maria Dąbrowska. Oprócz wydawania książek w latach 1966-1980 Bednarczykowie redagowali Oficynę Poetów, kwartalnik literacko-artystyczny publikujący poezję, eseje, krytykę artystyczną oraz opracowania historyczne. Uniwersytet Jagielloński opiekuje się ar­chi­wum tej londyńskiej firmy wydawniczej, przekazanym w drodze zapisu testamentowego przez Krystynę Bednarczykową.

Beneficjentem 12. konkursu grantowego została także dr Elżbieta Knapek z Biblioteki Jagiellońskiej. Jej projekt zakłada kontynuowanie wieloletnich, interdyscyplinarnych prac nad łacińskimi rękopisami średniowiecznymi znajdującymi się w Bibliotece Jagiellońskiej (85 kodeksów z zakresu sygnatur 1576-1662) oraz popularyzowanie ich wyników na możliwie szeroką skalę, w co wpisuje się także zaplanowana w ramach projektu monografia dotycząca księgozbioru Jana z Dąbrówki. Z punktu widzenia nowoczesnych badań nad średniowiecznymi rękopisami współczesna praktyka katalogowania internetowego zbiorów, w oparciu o Format MARC lub inne formaty elektroniczne, jest niewystarczająca, gdyż znacząco zubaża opis ich zawartości. Stąd konieczność podtrzymania ponad 40-letniej tradycji systematycznego wydawania drukowanego "Katalogu łacińskich rękopisów średniowiecznych Biblioteki Jagiellońskiej", będącego katalogiem opisowym, zawierającym omówienie wszystkich elementów rękopisu w odniesieniu do warstwy tekstowej i opisu zewnętrznej postaci kodeksu. Dopiero takie opracowanie czyni go całościowo użytecznym dla badaczy różnych specjalności - podkreśla UJ.

Wśród dzieł znajdujących się w kodeksach przeznaczonych do opracowania w tym projekcie przeważają pisma teologiczne i filozoficzne, wśród których na szczególną uwagę zasługują komentarze do Sentencji Piotra Lombarda, dzieła św. Tomasza z Akwinu oraz kolekcje kazań. Jednym z założeń projektu jest również wydobycie na światło dzienne dzieł polskich autorów, jak również tekstów, którymi się posługiwali i które stanowiły dla nich źródło inspiracji w ich pracy intelektualnej. Spośród grona polskich uczonych są to teksty m.in. Stanisława ze Skarbimierza, Jana z Dąbrówki, Macieja z Legnicy i innych. Najcenniejszym zabytkiem kultury polskiej znajdującym się w tej części zbioru jest jeden z najstarszych znanych przekazów z nutami polskiej pieśni religijnej "Bogurodzica".

Narodowy Program Rozwoju Humanistyki zainaugurowano w lutym 2011 roku. Powstał w odpowiedzi na postulaty środowisk humanistycznych. Jego celem jest uzupełnienie polskiego systemu grantowego o finansowanie projektów, na które nie można uzyskać środków z Narodowego Centrum Nauki, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz z funduszy europejskich. Składa się z modułów: "Dziedzictwo narodowe", "Uniwersalia 2.1", "Uniwersalia 2.2" i "Fundamenty".

Sztuczna inteligencja - czy świat stanie się lepszy?