Gdy dziecko trafia na świat nieprzyjazny

- Czym jest neonatologia?

- Neonatologia jest dziedziną medycyny zajmującą się schorzeniami, wadami wrodzonymi oraz prawidłowym rozwojem dzieci w okresie noworodkowym. Zadaniem lekarza neonatologa jest bezpieczne przeprowadzenie małego dziecka przez cały okres adaptacji do samodzielnego życia. Pamiętać należy, że z komfortowych warunków środowiska wewnątrzmacicznego przenosi się ono w świat dla niego nieprzyjazny.

Jest zmuszone do licznych zmian funkcjonalnych, które pozwalają mu na podjęcie podstawowych funkcji życiowych - prawidłowej wymiany gazowej, regulację temperatury, pobieranie i przyswajanie pokarmu, eliminację produktów przemiany materii. Zmiany te trwają od pierwszych minut życia i są czasowo różne w zależności od wielu czynników, jak np. wieku płodowego, jego dobrostanu po urodzeniu, powikłań infekcyjnych, wad wrodzonych.

- Kiedy rodzice powinni kontaktować się z neonatologiem?

- Kiedy tylko uznają, że z ich dzieckiem dzieje się coś niepokojącego. Nie ma niemądrych pytań ani banalnych problemów. Nasza opieka zaczyna się z chwilą pojawienia się na świecie noworodka, a trwa cały okres pobytu w szpitalu. W przypadku stwierdzenia zaburzeń okresu adaptacyjnego obejmujemy dziecko dalszą opieką w Poradni Patologii Noworodka.

Najczęściej spotykane problemy po wypisie noworodka do domu to np. przedłużająca się żółtaczka, anemie wcześniacze, ulewania, kolki jelitowe, zmiany rumieniowo-alergiczne, ciemieniucha... Nadzorujemy rehabilitację, konieczne konsultacje specjalistyczne. Uważam też, że każda matka powinna mieć zaufanego lekarza pediatrę - lub neonatologa - do którego w każdej chwili mogłaby się zgłosić po poradę.

- Czym są badania prenatalne?

- Badania te służą do oceny dobrostanu dziecka w środowisku wewnątrzmacicznym, wykryciu wszystkich anomalii oraz włączeniu odpowiedniego leczenia w zależności od wykrytej patologii. Dostępne są dwa rodzaje testów: przesiewowe oraz diagnostyczne. Badania przesiewowe, takie jak badanie krwi matki lub badanie ultrasonograficzne, są dla dziecka badaniami nieinwazyjnymi.

Dodatni wynik badania przesiewowego krwi matki, w połączeniu z obciążonym wywiadem rodzinnym lub ultrasonograficznym sugerującym występowanie wad, może być jednak podstawą do rozważenia testu diagnostycznego. Procedury diagnostyczne, do których potrzebne są próbki tkanek - biopsja kosmówki, amniocenteza, przezskórne pobieranie próbki krwi pępowinowej, wolne płodowe DNA w matczynym krążeniu krwi - mogą potwierdzić lub wykluczyć występowanie wady.

- Dlaczego niektóre dzieci rodzą się przedwcześnie? Jakie są zagrożenia dla wcześniaków?

- Za wcześniactwo uważamy urodzenie dziecka przed 37. tygodniem ciąży. W zależności od stopnia niedojrzałości mamy do czynienia z szeregiem nieprawidłowości, które ograniczają możliwość przeżycia dziecka bez pomocy współczesnej medycyny. Musimy pamiętać o prawidłowości - im dziecko bardziej niedojrzałe, tym mamy większe powikłania, zarówno wczesne jak i późne. Poród przedwczesny może wynikać z chorób kobiety ciężarnej, stresu, czynników socjalnych, niewłaściwego stylu życia.

Czasami jednak kobieta nie ma wpływu na termin porodu. Najczęstszym problemem zdrowotnym dzieci urodzonych przedwcześnie, a jednocześnie główną przyczyną ich umieralności, są zaburzenia oddychania. Jego przyczyną zwykle jest niedobór surfaktantu - substancji, która odpowiada za sprawność pęcherzyków płucnych (zapobiega ich sklejaniu się).

Duży problem stanowią też zakażenia. Wcześniaki chorują, ponieważ ich układ odpornościowy jest bardzo niedojrzały, a są narażone na liczne procedury sprzyjające zakażeniom. Najczęściej spotykane powikłania infekcyjne to zapalenie płuc, sepsa, martwicze zapalenie jelit. Dużym problemem są również zaburzenia krążenia. W wielu przypadkach konieczne jest wsparcie układu krążenia lekami zwiększającymi kurczliwość mięśnia serca i napięcie naczyń dla podniesienia ciśnienia krwi. Czasami niezbędne jest wypełnienie łożyska naczyniowego płynami. Oczywiście to nie wszystkie problemy. Równie długo można byłoby mówić o późnych powikłaniach wcześniactwa, takich jak: dysplazja oskrzelowo-płucna, retinopatia, zaburzenia słuchu, opóźniony rozwój ruchowy...

- Czym jest skala Apgar?

- To pierwsza ocena stanu noworodka po urodzeniu. Może jest niedoskonała, ale za to łatwo ją wykonać. Oceniamy 5 parametrów: czynność serca, charakter oddechu, napięcie mięśniowe, reakcję na bodźce, kolor skóry w 1, 3, 5 i 10 minucie życia.

Ocenia się każdy z podanych objawów od 0 do 2 pkt. Punktacja 8-10 pkt oznacza, że dziecko urodziło się w stanie dobrym. Niższe punktacje mogą wymagać lekarskiej interwencji i poszerzonej diagnostyki. Niska skala Apgar nie musi, ale może wiązać się z późniejszymi zaburzeniami rozwojowymi dziecka.