Opera po krakowsku, czyli dramat w trzech aktach. Dyrektor Bogusław Nowak kontra pracownicy

Osoby dramatu: dyrektor Opery Krakowskiej Bogusław Nowak, śpiewak Krzysztof Dekański, śpiewak Krzysztof Olejniczak, pracownica administracji i członkini związków zawodowych Zofia Cichostępska.

Spotykamy się w gabinecie dyrektora Opery Krakowskiej.

- Wiem, w jakiej sprawie Pan przychodzi - mówi na wstępie dyrektor Bogusław Nowak.

- Naprawdę? Ja mam kilka spraw - odpowiadam. - Proszę powiedzieć, co łączy nazwiska Krzysztof Witkowski, Krzysztof Dekański, Zofia Cichostępska? - pytam.

- Widzę, że to zmasowany atak na operę i mnie osobiście - słyszę w odpowiedzi.

Akt I

Po tym, jak Krzysztof Dekański, solista opery, złożył w listopadzie oficjalne pismo punktujące jego zdaniem nieprawidłowości w muzycznej instytucji, nagle przestał być „interesującym artystycznie pracownikiem” (mimo że wcześniej nie było wątpliwości i pozwolono mu wystąpić w roli Selima w „Turku we Włoszech”). A zarzutów wymienił sporo - bardzo różnego kalibru. Przede wszystkim mowa była o propozycjach artystycznych, zgłaszanych szefowi opery oraz - pełniącemu obowiązki dyrektora artystycznego - Tomaszowi Tokarczykowi. „Kiedy zapytałem go o partię Selima w ‘Turku we Włoszech’ natychmiast odpowiedział, że nie będę śpiewał, bo decyzją dyr. Naczelnego (Bogusław Nowak - przyp. red.) moja osoba może być zbyt opatrzona dla publiczności i należy zmieniać wykonawców. I myślę, że ta nowa zasada dotyczy tylko mojej osoby, gdyż w tej chwili jest to jedyna partia, którą mógłbym zaśpiewać raz w sezonie na scenie naszego teatru. Myślę, że innych solistów to nie dotyczy, występują ciągle te same osoby, a jednak publiczność nadal zapełnia widownię naszego teatru”.

- Pozwoliliśmy mu raz wystąpić w tej roli i niestety się zawiedliśmy - tłumaczy krótko dyrektor Nowak zaistniałą sytuację. (- W roli Selima wystąpiłem trzy razy, a od Tomasza Tokarczyka usłyszałem pochlebną opinię - ripostuje śpiewak.)

Co więcej, szef opery o wspomnianych komplementach wypowiadać się nie chce. Ani odpowiadać, skąd więc wzięły się wcześniejsze obietnice. - Chcieliśmy mu dać szansę - dodaje dyrektor. I ucina temat.

Problem w tym, że Tomasz Tokarczyk miał dla Krzysztofa Dekańskiego więcej propozycji niż by to wynikało z sugestii dyrektora naczelnego. Bo m.in. sugerował mu występ w Koncercie Sylwestrowym. Poprosił go nawet o zaproponowanie repertuaru, co śpiewak zresztą zrobił. Wysłał mu swoje propozycje sms’em. Co więcej, nawet we wspomnianym liście do samego dyrektora o rozmaitych możliwościach wspominał. „Czy jest możliwy mój debiut w partii zaproponowanej mi przez pana Tomasza Tokarczyka czyli Kucharki w »Miłości do trzech pomarańczy«, także w roli Arcykapłana w »Królu Rogerze« Karola Szymanowskiego. Są to niewielkie partie, które jak najbardziej są w zakresie moich możliwości wokalnych, a śpiewają je śpiewacy gościnni, wiec myślę, że także w interesie teatru byłoby dobrze, abym mógł te partie zaśpiewać” - pisze Dekański. - Propozycje te zdaniem kierownictwa artystycznego są powyżej jego możliwości - komentuje Nowak. Ale nie tłumaczy, dlaczego więc Opera Krakowska dotąd wciąż dla solisty miała etat.

Ale to nie są jedyne zarzuty, jakie śpiewak wysunął wobec stosunków panujących w Operze. „W dniach 13 listopada do 16 listopada br. byłem zmuszony pójść na zwolnienie lekarskie. W związku z tym zostałem wykluczony ze spektakli »Tannhauser« R. Wagnera. I nie byłoby to dziwne gdybym nie odbył w poprzednim tygodniu 4 prób muzycznych, a próby całościowej jako takiej nie było. Dlaczego wszyscy nie są traktowani jednakowo. Niespełna 2 tygodnie temu koleżanka Katarzyna Oleś-Blacha nie odbyła ani jednej próby do spektaklu »Hrabina Marica«, jednak bez przeszkód i wątpliwości ze strony Dyrekcji zaśpiewała spektakl. Czy zasady i regulamin pracy też działa wybiórczo i nie każdy pracownik Opery Krakowskiej jest równo traktowany?”.

- Nie zamierzam komentować takich doniesień. To są sprawy rozpatrywane indywidualnie - tłumaczy dyrektor Nowak.

Ale za wysunięte pytania wobec dyrekcji Krzysztof Dekański musiał zapłacić swoją cenę. Zniknął z obsad spektakli - mimo że wcześniej nie wysuwano wobec niego zarzutów.

- Został wykreślony, bo przedstawił zwolnienie lekarskie - tłumaczy dyrektor Nowak.

Problem w tym, że pierwszy mail informujący o tym, że Krzysztof Dekański znika z obsady 12 grudnia i zastąpi go Stanisław Olejniczak przyszedł 8 grudnia. Czyli przed jego zwolnieniem lekarskim, które wystawione zostało od 13 grudnia. Co więcej, pierwotnie obejmowało ono czas do 11 stycznia. A w obsadach na luty i marzec, które wysyła Opera Krakowska do swoich artystów, także się nie znalazł. - Tomasz Tokarczyk zapowiedział mi wprost, że nic już tu nie zaśpiewam. Mimo, że np. spektakl „Opera bez ograniczeń”, czyli edukacyjny projekt dla dzieci, zaśpiewałem od jego premiery 30 razy. I nie było wówczas żadnych wątpliwości. W sumie na scenie wystąpiłem ponad 250 razy i dopiero teraz się pojawiły - mówi rozgoryczony Dekański.

To już kolejny taki przypadek. Wcześniej podobną historię przeszedł śpiewak Krzysztof Witkowski, pełnoetatowy pracownik od 2008 do lutego 2017 roku. Gdy tylko zwrócił się do dyrekcji z sugestiami odnośnie sytuacji w instytucji, zaczął być - jak sam mówi - „szykanowany”. Dziś już z Operą Krakowską nie współpracuje.

Krzysztof Witkowski wybrał drogę sądową. Gdy wypowiedziano mu umowę o pracę pod zarzutem - a jakże! - braku propozycji artystycznych w nadchodzącym sezonie, odwołał się od decyzji. Ostatecznie pracodawca przyznał, że samo doręczenie nastąpiło niezgodnie z prawem, bowiem miał wówczas zmniejszony wymiar pracy (cztery piąte etatu). - I wie Pan co się stało. W dniu podpisania zgody na powrót do pracy - czyli 9 grudnia 2014 roku - natychmiast dopisano mnie do obsady. To oznaczało, że pracodawca sam przyznał się do kłamstwa, czyli braku propozycji repertuarowych dla mnie - mówi Witkowski.

Tego dnia miał pojawić się na próbach reżyserskich do partii Agamemnona z opery „Piękna Helena” Offenbacha nie mając żadnych materiałów tekstowych i nutowych, nie wspominając o ich pamięciowym opanowaniu. Więc znów zaczęła się wymiana pism. Bo śpiewak zaznaczył, że nie jest w stanie w tak krótkim czasie opanować powierzonego materiału, przez co byłby „zmuszony do naruszenia regulaminu Opery Krakowskiej”, a to z kolei mogłoby stać się podstawą dyscyplinarnego zwolnienia.

Dla Nowaka było to równoznaczne z odrzuceniem propozycji (mimo, że w piśmie wyraźnie zaznaczone zostało, iż chodzi o to, by dać śpiewakowi kilka tygodni na odpowiednie przygotowanie partii).

A wszystko zaczęło się - podobnie jak w wypadku Dekańskiego - od zwrócenia się do dyrekcji z pytaniami o funkcjonowanie teatru. Np. o to, dlaczego on jako etatowy śpiewak nie występuje w obsadach spektakli, a są w nie wpisani soliści spoza Opery Krakowskiej, którzy osobiście znają się z… dyrektorem Nowakiem. - Rozumie pan, że to dziwne nastawianie i niekorzystne dla finansów instytucji? I naprawdę nikt tego nie widział? - pyta Witkowski.

- O kogo miał pretensje? O największą gwiazdę operową, Mariusza Kwietnia? Bo nikt inny nie przychodzi mi do głowy - odpowiada Bogusław Nowak.

- Uwierzy Pan, że od premiery „Wesela Figara” w 2012 roku żaden - powtarzam żaden - etatowy pracownik opery nie wystąpił w partii Hrabiego Almavivy i Figara w tej operze, co przekłada się na kilkadziesiąt jak nie kilkaset tysięcy złotych wydanych na solistów przyjezdnych? Sam zgłaszałem się do występów, podkreślając, że śpiewałem w innych teatrach w tym repertuarze - odpowiada Witkowski.

Ostatecznie i tak śpiewak otrzymał wypowiedzenie, a sprawa znów trafiła do Sądu Pracy. Doszło do ugody. Opera zapłaciła za to kilkanaście tysięcy zł. - Zgodziliśmy się na takie rozwiązanie, bo zawsze staramy się dobrze rozstawać z ludźmi - tłumaczy z kolei dyrektor Nowak. -W perspektywie budżetu całej instytucji to nie jest aż tak dużo. Lepiej było przeciąć tą niezręczną sytuację. Zwłaszcza jeśli mówimy o pracowniku, który w dłuższej perspektywie nie przedstawiał ciekawych propozycji artystycznych i przestał się rozwijać, a w okresie ostatniego półrocza przedstawił kilkadziesiąt zwolnień lekarskich, co ciekawe, zawsze gdy pojawiał się w obsadzie i planie wyznaczonych korepetycji - odpowiada Nowak.

Problem w tym, że wcześniej ani dyrektor Nowak, ani Tomasz Tokarczyk nie widzieli przeszkód, by obsadzać Witkowskiego w całym repertuarze Opery m.in. rolach Franka z „Zemsty nietoperza” Straussa, Escamilla w „Carmen” Bizeta, Leandra w „Miłości do trzech pomarańczy” Prokofiewa. Co więcej, na polecenie dyrekcji wskazał także, w jakich produkcjach widziałby siebie. Były to m.in. pa rtia Hrabiego Almavivy z „Wesela Figara” Mozarta.- To były propozycje powyżej możliwości tego śpiewaka - tłumaczy Nowak.

A Witkowski odpiera zarzuty: - Wcześniej śpiewałem te partie w Teatrze Wielkim w Łodzi oraz odbyłem przesłuchanie do roli Hrabiego Almavivy przed Tomaszem Tokarczykiem i nie było zastrzeżeń. Zresztą na jakiej podstawie mówimy o niewystarczającym poziomie, skoro komisyjnych przesłuchań określających bieżącą formę solistów nikt nigdy w Operze Krakowskiej nie przeprowadzał. Takie stwierdzenie to pomówienie. Trudno więc nie zestawić ze sobą faktów: po tym, jak zwróciłem się do dyrekcji z konkretnymi pytaniami i zarzutami zacząłem być po prostu niewygodnym pracownikiem. Z dnia na dzień zarzucono mi brak umiejętności wokalnych i skreślono mnie z całego repertuaru. A wcześniej wykonywałem po 40 spektakli w roku - zżyma się Witkowski.

I przytacza swoje zarzuty. Poza wspomnianym już zatrudnianiem w partiach solowych artystów nie będących etatowymi pracownikami opery to m.in. wypisywanie korepetycji - jako jedynemu soliście pracującemu w instytucji - przez wszystkie dni w roku, zmuszając w ten sposób Witkowskiego do codziennego dojeżdżania z Łodzi (gdzie mieszka z żoną z dzieckiem) do Krakowa. Twierdzi też, że dopisywano go do obsady, ale bez możliwości wykonywania tych partii. Musiał dojeżdżać na próby i spektakle, ale w nich nie występował.

Przypomina również sytuację, jaka miała miejsce podczas próby prowadzonej przez Tomasza Tokarczyka. - Mówiąc w skrócie: chodziło o to, że zmuszany byłem do wejścia w sytuacje, które są szkodliwe dla mojego głosu. Czyli np. do wykonywania pełnym głosem dwóch odmiennych ról: Janusza w „Halce” Moniuszki i Escamilla w „Carmen” Bizeta podczas jednej próby. Każdy, kto zna choć podstawy pracy śpiewaka, ten wie, że takie zagranie jest niedopuszczalne. Szkodzi zdrowiu i głosowi śpiewaka. I na takie zachowania z mojej strony nie było zgody. I to był jeden z problemów z dyrekcją - opowiada Witkowski.

Przytacza sytuację, w której w tygodniu miał aż 11 prób i 5 spektakli. - To morderstwo dla głosu - twierdzi.

Jedna z pracownic administracji opery, Zofia Cichostępska, dostała naganę „za zbyt głośne” zachowanie i…. poszła do sądu. Pismo w tej sprawie już trafiło do dyrektora. - Odwiedziła mnie koleżanka, która kiedyś zresztą współpracowała z Operą Krakowską. Poprosiła o szklankę wody, bo było gorąco, a jest już osobą starszą. I co się okazało? W tym budynku nawet rozmawiać nie można. Bo wszystko jest za głośne dla dyrektora - mówi.

- Jak na osoby bojące się upału i prawie omdlałe jak tłumaczyła Pani Cichostępska, to długo panie stały w pełnym słońcu na papierosie, czego dowód istnieje w postaci monitoringu przed budynkiem - ripostuje Nowak.

I dodaje, że nie ma zwyczaju, by chodzić po pokojach i sprawdzać, „co się dzieje”. Ale w tym wypadku było „tak głośno, że trudno było przejść obojętnie”. Choć przyznaje też, że nikt inny poza nim na hałas się nie skarżył. A sama Zofia Cichostępska twierdzi, że Bogusław Nowak od dawna stara się jej pozbyć za jej działania jako członkini Związków Zawodowych Pracowników Opery Krakowskiej. Zabiegała o to, by zamiast przedłużenia kadencji szefa instytucji w 2016 roku ogłosić po prostu konkurs na to stanowisko. Tak się nie stało, a zarząd województwa małopolskiego postanowił powierzyć fotel Nowakowi.

ZOBACZ KONIECZNIE:

Wybraliśmy Miss Studniówki 2018! Oto najpiękniejsze maturzystki z Małopolski!

Te słowa wymawiasz źle. A jak powinny brzmieć naprawdę? Sprawdź!

Oto najbardziej poszukiwani przez małopolską policję [LISTY GOŃCZE]

Jak dobrze pamiętasz Kraków lat 90.? [SPRAWDŹ SIĘ W QUIZIE]

Trwa przebudowa Szkieletora. Unity Centre "wychodzi z ziemi" [ZDJĘCIA]

Studniówki 2018 w Małopolsce. Oto najpiękniejsze dziewczyny bawiące się na balach!

WIDEO: Mówimy po krakosku - odcinek 8. Czym określamy słowo Fiakier?

Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto