W naszych schronach nie znajdziesz schronienia. Szokujący raport Najwyższej Izby Kontroli

Pracownicy NIK twierdzą, że wybuch wojny na Ukrainie niczego naszych rządzących nie nauczył. Sześć z 32 gmin skontrolowanych przez NIK nie zapewniło miejsca żadnemu ze swoich mieszkańców, a 68 proc. poddanych oględzinom schronów i ponad połowa ukryć nie spełniły wymaganych warunków technicznych.

NIK skontrolowała Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej, 16 urzędów wojewódzkich, 16 starostw powiatowych oraz 32 urzędy gmin. Okres objęty kontrolą to lata 2020-2023 (do 29 września).

Zgodnie z wytycznymi wydanymi przez szefa obrony cywilnej w 2018 r. planowanie zbiorowej ochrony ludności „…powinno być ukierunkowane na docelowe zapewnienie miejsc w budowlach ochronnych oraz ukryciach do doraźnego przygotowania dla co najmniej 25 proc. ogółu ludności zameldowanej na obszarze administracyjnym danego miasta, z uwzględnieniem planów ewakuacji III stopnia dla pozostałej, niechronionej ludności”. W skontrolowanych przez NIK samorządach zadbało o to zaledwie  31 proc. wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Na 32 objęte kontrolą gminy w 26 (81 proc.) znajdowały się budowle pozostające w sytuacjach kryzysowych do dyspozycji mieszkańców.

W 2022 r. władze sześciu miast i gmin - Dęblina, Bogatyni, Krasnego, Żnina, Kędzierzyna-Koźla i Zdzieszowic nie zapewniły mieszkańcom żadnego miejsca ani w schronach czy ukryciach, ani w ukryciach do doraźnego przygotowania. W 14 gminach brak było miejsc w budowlach ochronnych, przygotowano natomiast doraźne miejsca ukrycia. O te ostatnie nie zadbano natomiast w 11 gminach.

W 2022 r. według prowadzonych przez kontrolowane gminy i miasta ewidencji, w większości niepełnych i niezweryfikowanych, dysponowały one głównie tzw. ukryciami doraźnymi. Na miejsce w schronach i ukryciach mogło wówczas liczyć zaledwie 2 proc. mieszkańców. Najwięcej w Świnoujściu - ok. 7,6%.

Jeśli chodzi o województwo łódzkie kontrolerzy NIK sprawdzili Łask i Koluszki. Gmina-miejsko wiejska Łask według raportu liczy 26490 mieszkańców. Miejsce w schronach zapewniono dla zaledwie 355 mieszkańców, czyli dla 1,34 proc. osób tam mieszkających. Koluszki natomiast (także gmina miejsko-wiejska) liczą 22,5 tys. mieszkańców i mają tylko 50 takich miejsc, czyli zaledwie dla 0,22 proc. osób.

Przyczyną tej sytuacji w miastach i gminach, jak ustaliła Najwyższa Izba Kontroli, jest przede wszystkim brak podstawowych przepisów wskazujących odpowiedzialnych za zarządzanie budowlami ochronnymi, określających ich niezbędne wyposażenie oraz wymogi techniczne, jakie muszą spełniać, czy choćby definiujących czym jest schron. Wieloletni impas w tej kwestii ma przełamać przygotowywana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) ustawa o ochronie ludności, której projekt, jak wynika z zapowiedzi resortu, powinien być gotowy do końca marca.

NIK sprawdziła także liczbę budowli ochronnych (schrony i ukrycie) w Polsce. W województwie łódzkim jest ich 262. Najwięcej takich miejsc ma województwo śląskie 2378, a najmniej lubuskie 75. W sumie w całym kraju mamy 10622 takie obiekty, w których w razie wojny schronienie znajdzie ponad 1,4 mln ludzi, czyli 3,78 proc. wszystkich mieszkańców kraju.