SMS Kraków świętuje 45-lecie istnienia. ZSOMS przy Grochowskiej łączy pokolenia i wychowuje olimpijczyków oraz medalistów wielkich imprez

Wiadomo, że wielką sportową karierę po nauce w Zespole Szkół Ogólnokształcących Mistrzostwa Sportowego zrobił tylko mały procent uczniów. Wynik sportowy to jednak nie wszystko, chodzi też o kształtowanie nawyków zdrowego trybu życia, stwarzanie warunków do godzenia nauki i sportu, jak również kreowanie pewnej społeczności. SMS przy Grochowskiej ma zaszczytne miejsce na sportowej i edukacyjnej mapie Krakowa.

- Cieszy nas, że nasza szkoła ma charakter wielopokoleniowy. Mamy liczne przypadki, gdy rodzice, którzy kiedyś się u nas uczyli, przyprowadzają tu swoje dzieci, często są u nas rodzeństwa. Wszyscy przekonali się, że u nas są dobre warunki, by pogodzić sport i naukę - mówi dyrektor Krzysztof Sobesto.

Szkoła Podstawowa nr 75 przy ul. Grochowskiej powstała w 1955 r., kierownikiem został Bolesław Kubacki. Mocniejsze związki ze sportem znaleźć można w archiwach z latach 60. Jeden z nauczycieli zorganizował grupę pływacką, która regularnie uczęszczała na treningi na basenie MDK Jordan. Na przełomie lat 60. i 70. przy szkole powstał basen (zmodernizowany później w 1974 r.), stąd też skupiono się na pływaniu. Każdy z uczniów uczył się pływać. Ci, którzy chcieli rozwijać swoje umiejętności w sportowej rywalizacji, zrzeszeni byli w klubie Jordan. Projekt rozwijany był przez Jacka Choynowskiego i Ryszarda Chmurę.

Pod koniec lat 70. w Polsce zaczęły powstawać pływackie Szkoły Mistrzostwa Sportowego, także w Krakowie. SP 75 została nią oficjalnie 1 sierpnia 1978 r. Zmieniła się struktura placówki (osobne były piony sportowy i dydaktyczny), szkoleniowcy przeszli na etaty nauczycieli. Pierwszym trenerem koordynatorem został wspomniany Choynowski, który miał ogromny wkład w utworzenie tu SMS-u.

Zmiany organizacyjne przyczyniły się do powstania szkoły średniej, aby zachowana była ciągłość nauki i wyczynowych treningów. Od roku szkolnego 1979/80 trenujący w SMS-ie byli równocześnie uczniami VIII LO, z tym, że musieli dojeżdżać na lekcje do innej placówki. W 1982 r. założono przy Grochowskiej Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego, a całość przekształcono w Zespół Szkół Ogólnokształcących Mistrzostwa Sportowego (pierwszym dyrektorem była Celina Jakielarz).

ZSOMS się rozwijał. W 1988 r. w liceum utworzono drugi ciąg klas sportowych. To otworzyło drzwi dla młodych zawodników z dyscyplin innych niż pływanie. A w 2004 r. powstała klasa kajakarstwa górskiego. Reformy systemu edukacji utworzyły też - czasowo - Gimnazjum nr 8 Mistrzostwa Sportowego. Od 2017 r. znów jest 8-klasowa "podstawówka" i 4-letnie liceum; od tego roku dyrektorem jest Krzysztof Sobesto.

Rozwijała się też infrastruktura. Basen z czasem był modernizowany, przy szkole powstał "orlik". Z kolei w styczniu 2018 r. uroczyście oddano do użytku nową halę sportową.

W gronie uczniów i absolwentów są uznani zawodnicy, którzy pisali historię polskiego sportu. Przez SMS przeszło wielu reprezentantów Polski, uczestników mistrzostw Europy i mistrzostw świata w różnych kategoriach wiekowych, olimpijczyków. Na igrzyskach było ponad 20 osób związanych ze szkołą, niektórzy więcej niż raz.

Jedną z pierwszych, która ukończyła krakowską SMS, jest Agnieszka Czopek (później Czopek-Sadowska), pierwsza polska medalistka olimpijska w pływaniu (brąz w Moskwie w 1980 r.). To prosto ze szkoły przy Grochowskiej na swoje debiutanckie igrzyska (2000 r. w Sydney) poleciała Otylia Jędrzejczak (z trenującą ją wówczas w SMS Marią Jakóbik). Na drugich, w 2004 r. w Atenach, wywalczyła olimpijskie złoto - pierwsze (i jedyne) w historii naszego pływania - oraz dwa srebra. Startowała jeszcze na dwóch kolejnych IO.

Pływanie zresztą przyniosło szkole najwięcej laurów. Konrad Gałka został mistrzem Europy i startował na IO w Barcelonie (1992) i Atlancie (1996). Katarzyna Wasick (wcześniej Wilk) debiutowała w Pekinie (2008), teraz ma szansę pojechać w przyszłym roku na swoje piąte igrzyska! Najnowszy w tym gronie - Jakub Majerski - był już na IO w 2021 r. w Tokio, jest medalistą ME 2022.

SMS to jednak nie tylko pływanie. W ostatnich latach rozwinęło się kajakarstwo górskie, m.in. za sprawą Janusza Żyłki-Żebrackiego i Zbigniewa Miązka (trenerem-koordynatorem jest teraz Ryszard Zakrzewski). Na liście absolwentów-olimpijczyków są Mateusz Polaczyk (także wicemistrz świata i mistrz Europy w slalomie), Grzegorz Hedwig, Natalia Pacierpnik czy Aleksandra Stach (wszyscy mogą pojechać na kolejne IO).

Przy Grochowskiej uczyły się uznane tenisistki (i olimpijki): Magdalena Grzybowska oraz siostry Urszula i Agnieszka Radwańskie, koszykarki Anna Wielebnowska i Patrycja Czepiec (grały na igrzyskach w 2000 r.), pięściarz Krzysztof Rojek (olimpijczyk z Barcelony) czy wioślarz Dominik Czaja (Tokio 2021).

Uczestnikami igrzysk byli również trenerzy związani z SMS. Jacek Choynowski był na IO w Moskwie. Śp. Maria Jakóbik pracowała z kadrą polskich pływaków na igrzyskach w Barcelonie, Atlancie i Sydney (1992-2000); śp. Marian Tomanik był w Barcelonie. Żyłka-Żebracki sprawował funkcję trenera głównego reprezentacji kajakarzy górskich na IO w Londynie (2012). Cztery lata później w Rio de Janeiro kadrę pływacką prowadził absolwent SMS Piotr Gęgotek, a w Tokio (2021) trenerem koordynatorem pływaków był Robert Brus, nadal pracujący w tej szkole.

Za rok na igrzyskach w Paryżu krakowska SMS też powinien mieć "swoich" ludzi. Kwalifikację już uzyskał pływak Majerski, szansę zrobienia minimum ma Wasick. Przepustkę z wioślarską czwórką wywalczył Czaja; o kolejną w tej dyscyplinie w przyszłym roku będzie się starać medalistka ME Katarzyna Wełna (w dwójce podwójnej wagi lekkiej). Wewnętrzne kwalifikacje mają przed sobą także wspomniani kajakarze górscy.

Obecnie w zespole szkół uczy się 536 osób. Rosną kolejne pokolenia, które w przyszłości mogą pokusić się o olimpijski występ. Być może też o medal.

- Obecnie w ZSOMS mamy kilku utalentowanych pływaków. Mamy nadzieję, że będą się prawidłowo rozwijać i kiedyś będą mieć wyniki na najwyższym poziomie. Kajakarze górscy też mają szanse na zakwalifikowanie się do kadry narodowej w sezonie 2024 i reprezentowanie nas na międzynarodowej arenie - podkreśla dyrektor Sobesto.

W pływaniu ostatnio wyróżniały się: Julia Smurzyńska (wielokrotna złota medalistka mistrzostw Polski juniorów i juniorów młodszych, rekordzistka Polski, uczestniczka ME juniorów), Flawia Kamzol (wielokrotna mistrzyni Polski juniorów młodszych, rekordzistka kraju, finalistka Europejskiego Festiwalu Olimpijskiego Młodzieży - EYOF). Wśród młodych zawodników trenujących w grupie centralnego szkolenia są 14-letni Franciszek Kusz i Gabriela Gościńska (złoci medaliści ostatnich MP) oraz Maria Łakoma, która naukę ZSOMS zaczęła we wrześniu.

W kajakarstwie górskim w grupie młodzików w tym sezonie Aleksandra Dusik w konkurencji K-1 nie miała sobie równych, wyróżnili się też Paweł Marszałowicz (zjazd) i Wiktor Mazurek (cross). W grupie juniorów młodszych dobre wyniki ostatnio mieli Zuzanna Piprek, Aleksandra Rębiasz, Mateusz Hamerski i Eryk Kleszcz (K-1), Igor Puczel (cross) oraz Julia Kirkowska (C-1). W K-1 juniorek starszych błysnęła Katarzyna Grzyb.

W szkole z Grochowskiej myślą o rozwoju. Zadbano, by stworzyć profesjonalny sztab szkoleniowy, złożony nie tylko z samych "trenerów".

- Mamy psychologa, trenera przygotowania motorycznego. Wychodzimy poza schemat klasycznej szkoły, tworzymy warunki, które mają odpowiadać wszystkim potrzebom naszych uczniów-sportowców. Chcemy się rozwijać, także w kwestiach technologicznych. Zakupiliśmy specjalne czujniki, które monitorują pracę serca podczas treningów - mówi dyrektor. - Marzy nam się, abyśmy jako szkoła zorganizowali konferencję, na której będziemy mogli zaprezentować swój dorobek i podzielić się naszym bogatym doświadczeniem szkoleniowym.

Pewnym problemem jest baza treningowa. Kajakarze górscy mogą korzystać ze światowej klasy toru slalomowego (Kolna), ale w pływaniu trenerzy i zawodnicy muszą sobie radzić z brakiem 50-metrowego basenu, którego w Krakowie wciąż nie ma. W innych ośrodkach, w których działają SMS-y, "duże" pływalnie są, co ma też znaczenie przy zachęcaniu talentów do podjęcia tam nauki. Z Grochowskiej na taki trening trzeba jechać gdzieś indziej - najbliżej jest do Oświęcimia lub Dębicy.

W stolicy Małopolski od lat mówi się o potrzebie posiadania "olimpijskiego" basenu. Obiekt ma powstać do 2026 r., miasto otrzymało w lipcu dotację na jego budowę, zlokalizowany ma być przy Technikum Łączności przy ul. Monte Cassino. To będzie szansa także dla uczniów SMS.

- Możliwość trenowania na pływalni 50-metrowej w Krakowie wpłynie pozytywnie na rozwój zawodników naszej szkoły. Główne imprezy międzynarodowe oraz krajowe odbywają się na takim obiekcie, dlatego tak ważne jest przygotowanie na basenie tej długości. Obecnie musimy wyjeżdżać na zgrupowania. Zwiększa to koszty szkolenia, wielokrotnie zawodnicy muszą być zwolnieni z zajęć szkolnych, co powoduje większe obciążenie nauką po powrocie - mówi dyrektor.

Dodaje: - Można zakładać, że obecność pływalni 50-metrowej w Krakowie zwiększy zainteresowanie trenowaniem w naszej szkole najlepszych zawodników i jeszcze podniesie poziom sportowy.

Jubileusz 45-lecia szkoła obchodzi przez cały 2023 rok, w postaci różnych imprez. Sportowym gwoździem programu były duże zawody - a jakże - pływackie - Liga SMS (na basenie AWF), która odbyła się 20-21 października. Gospodarze zajęli 3. miejsce.