Smog na Podhalu. Zakopane wypadło z czarnej listy. Nowy Targ niestety nadal wysoko

W 2016 roku Zakopane nie schodziło z pierwszy stron gazet. Polski Alarm Smogowy alarmował nawet, że w styczniu 2016 roku Zakopane miało najbrudniejsze powietrze na świecie – gorsze nawet niż w indyjskim New Delhi, które według danych Światowa Organizacja Zdrowia było najbardziej zanieczyszczonym miastem świata.

Od tamtej pory miasto pod Giewontem zaczęło walkę ze smogiem, który był generowany głównie przez starego typu piece węglowe służące do ogrzewania domów. Po siedmiu latach widać efekty. W najnowszym raporcie PAS za 2022 roku Zakopane nie zostało w ogóle ujęte. Nie ma go w rankingu 10 miast z najbrudniejszym powietrzem, w rankingu miast o najwyższym średniorocznym stężeniu benzo(a)pirenu, czy w rankingu miejscowości z najwyższym rocznym stężeniem pyłu zawieszonego PM10.

- Nie ma nas w rankingach i z tego bardzo się cieszymy. Widać, że podjęte działania przyniosły efekty. Przez ostatnie osiem lat udało się w naszym mieście wymienić 800 starych pieców centralnego ogrzewania. Zdecydowanie zwiększyła się świadomość mieszkańców co do szkodliwości palenia w byle jakich piecach byle czym – mówi Leszek Dorula, burmistrz Zakopanego. Jego zdaniem to zasługa także rozwijającej się cały czas sieci gazowej i geotermalnej na terenie miasta, do której w przyszłości podłączone zostaną kolejne domy.

Od 2015 w Zakopanem zlikwidowanych zostało 832 starych kotłów, a zainstalowano 728 nowych, ekologicznych pieców.

- Wypadliśmy z tego rankingu, ale w mieście pozostało nadal jeszcze ok. 400 kopciuchów. To dane z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Tak naprawdę niewiele. Jeśli i te by się udało zlikwidować, wówczas mielibyśmy bardzo dobre powietrze – mówi Jolanta Sitarz-Wójcicka z Podhalańskiego Alarmu Smogowego.

Agata Wojtowicz z Tatrzańskiej Izby Gospodarczej studzi nieco emocje. - Cieszymy się, że Zakopane wypadło z tego rankingu. Ale nie udawajmy. Smog na Podhalu jest nadal. W Zakopanem wiemy o jakości powietrza, bo tutaj prowadzone są badania. Ale nie ma wyniku pomiarów z sąsiednich miejscowości z Białki, czy Bukowiny Tatrzańskiej, Poronina czy Kościeliska. Powietrze tymczasem, a więc i smog nie zna granic administracyjnych – mówi.

O ile w Zakopanem jest znacznie lepiej, o tyle Nowy Targ nadal – niestety – widoczny jest w rankingach PAS. I to wysoko. Stolica Podhala w 2022 roku miała 57 dni smogowych (norma to 35 dni). To dni, w których przekroczony został poziom pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu. To dało miasto piąte miejsce w rankingu.

Jeśli chodzi o miejscowości z najwyższym średniorocznym stężeniem benzo(a)pirenu
Nowy Targ znalazł się na drugim miejscu – ex aequo z Suchą Beskidzką i Nowym Miastem Lubawskim. Wyprzedziła ich tylko Nowa Ruda. Z kolei w rankingu miejscowości ze najwyższym średniorocznym stężeniem pyłu PM10 stolica Podhala uplasowała się na czwartym miejscu. Przed nią znalazła się m.in. Sucha Beskidzka.

- Niestety, nadal jesteśmy w tych rankingach. Ale widzimy postęp. Z roku na rok mamy coraz mniej dni smogowych, a miejsca w rankingach coraz niższe – mówi Mateusz Skupień z referatu ds. ochrony środowiska w Urzędzie Miasta w Nowym Targu. Dodaje, że to efekt systematycznej wymiany pieców. - Mieliśmy kilka programów dofinansowania, część nadal funkcjonuje. Można uzyskać 5 tys. zł dofinansowania przy wymianie pieców. Chętni mogą cały czas się zgłaszać. Widać, że ludzie z tego korzystają i jakość tego powietrza jest z roku na rok coraz lepsza. Poza tym my zmagamy się z ukształtowaniem terenu. Miasto leży w kotlinie, do której spływa powietrze z okolicznych miejscowości. I tego niestety nie jesteśmy w stanie zmienić – mówi Skupień.

Dotychczas w Nowym Targu wymieniono kilkaset pieców. Do wymiany nadal pozostaje ponad 1000 starych palenisk. W mieście rozwija się sieć gazowa, a także sieć Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej. MPEC na razie ogrzewany jest piecami węglowymi, ale docelowo ma zostać do instalacji przedsiębiorstwa wpięta magistrala ciepłownicza z powstającego w Szaflarach odwiertu geotermalnego. Z uwagi na fakt, że MPEC zaopatruje w ciepło ponad połowę mieszkańców miasta, wówczas jakość powietrza powinna się znacznie poprawić.

Na listach miejscowości z zanieczyszczonym powietrzem z regionu Podtatrza znalazła się także Szczawnica.

Podtatrzańskie miejscowości szczególnie powinny dbać o jakość powietrza. Bo jest to rejon turystyczny. - Smog może wpływać na ruch turystyczny. Mamy coraz bardziej świadomych turystów, którzy analizują nie tylko pogodę, ale i wyniki ze stacji monitorujących jakość powietrza. Ludzie chcą wypoczywać w czystych miejscowościach - kwituje Agata Wojtowicz.

Oto najbardziej zanieczyszczone polskie miasta