Najpopularniejsze kolędy świąteczne. Najpiękniejsze teksty i historia kolęd na Boże Narodzenie 2.01.21

Bóg się rodzi

Zapewne niewiele osób wie, że kolęda "Bóg się rodzi", zwana także "Pieśnią o Narodzeniu Pańskim", uchodzi za królową polskich kolęd. Napisana została przez Franciszka Karpińskiego - oświeceniowego pisarza i poetę. Powstała ona specjalnie na zamówienie księżnej marszałkowej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej. Po raz pierwszy publicznie wykonano ją w 1792 r. w Starym Kościele Farnym w Białymstoku.

Co ciekawe, interpretacja instrumentalna pieśni została wykorzystana w dodatku do gry komputerowej Civilization V o tytule Nowy Wspaniały Świat. Utwór jest odtwarzany podczas gry cywilizacją Polaków.

Cicha noc

"Cicha noc" to jedna z najpopularniejszych kolęd na świecie. Tekst kolędy został napisany przez austriackiego księdza Josepha Mohra, a melodię ułożył organista Franz Xaver Gruber. Po raz pierwszy została wykonana w 1818 roku w Oberndorf bei Salzburg podczas pasterki. Polskie słowa ułożył dopiero 112 lat później Piotr Maszyński. "Cichą noc" przetłumaczono na ponad 30 języków i dialektów.

Dzisiaj w Betlejem

"Dzisiaj w Betlejem" to kolejna polska kolęda. Mimo że autor słów i melodii do tej pory pozostaje nieznany, jej tekst można znaleźć w śpiewniku ks. Siedleckiego z 1878 roku. Warto wspomnieć, że na podstawie "Dzisiaj w Betlejem" powstało wiele utworów okolicznościowych, w tym kolędy patriotyczne. Stworzono także wersję protestancką, nazwaną "Dzisiaj w Betlejemie".

Gdy się Chrystus rodzi

"Gdy się Chrystus rodzi" to najprawdopodobniej najstarsza polska kolęda z przełomu XVI i XVII wieku. Niestety autor tekstu i melodii jest nieznany, chociaż wiele osób uznaje Piotra Skargę za twórcę słów. Najstarszy drukowany tekst znajduje się w Pastorałkach i kolędach z melodyjami ks. Michała Mioduszewskiego z 1843 roku. Pieśń została także przetłumaczona na język łaciński, szwedzki oraz niemiecki.

Jezus Malusieńki

Z powodu wielu wariantów tekstu nie da się dokładnie ustalić, skąd pochodzi kolęda "Jezus Malusieńki". W polskim wydaniu pojawia się ona dopiero w XVIII-wiecznych rękopisach z klasztorów karmelitanek z Krakowa (Kantyczki Karmelitańskie) i benedyktynek ze Staniątek. Później znajdziemy ją dopiero w śpiewniku Pastorałki i kolędy Michała Mioduszewskiego z 1843 roku. Kolęda została przetłumaczona na język łaciński przez polskiego latynistę Ryszarda Ganszyńca.

Gdy Śliczna Panna

"Gdy Śliczna Panna" jest również polską kolędą, jednak nieznanego autorstwa. Wiadomo jednak, że słowa i melodia pochodzą z początku XVIII w. To właśnie wtedy po raz pierwszy zamieszczano je w rękopisach, a następnie w XIX-wiecznych drukach. Najbardziej kolędę rozsławiły klasztory żeńskie. Najstarszy zachowany rękopis znajduje się obecnie w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie.

Oj maluśki, maluśki

"Oj maluśki, maluśki" to polska kolęda pochodząca z Podhala. Jednak tekst pojawia się w XVIII-wiecznych rękopisach z klasztorów franciszkanek z Krakowa. Znajduje się także w rękopisie franciszkańskim "Kolęda, czyli zbiór pieśni na Boże Narodzenie dla wygody i nabożeństwa Ich Mość P. P. Franciszkanek klasztoru św. Jędrzeja" z 1808 roku oraz w śpiewniku "Pastorałki i kolędy, czyli, Piosenki wesołe ludu: Piosenki do Kościelnego użytku" Michała Mioduszewskiego z 1843 roku. Warto zaznaczyć, ze istnieją dwie wersje referu. Pierwszy: Lili Lili Lili La... oraz drugi: Śpiewajmy i grajmy Mu, małemu, małemu.

Pójdźmy wszyscy do stajenki

Autor tekstu i melodii do jednej z najbardziej radosnych, XVII-wiecznych kolęd, pozostaje nieznany. Pieśń posiada charakter marszowy. Co ciekawe, w kantyczkach karmelitańskich z XVIII wieku zapisany został aż 14 zwrotkowy tekst, jednak z inną melodią.

Przybieżeli do Betlejem

"Przybieżeli do Betlejem" to polska kolęda, której powstanie datuje się na początek XVII wieku, jednak na przestrzeli lat uległ licznym zmianom. Już w XVIII wieku utwór został podzielony na inne strofy i był pozbawiony refrenu. Ponadto melodia przechodziła różnego rodzaju modyfikacje, o czym może świadczyć chociażby cytowanie fragmentu melodii w XVIII-wiecznym, bożonarodzeniowym utworze instrumentalnym Symphonia de Nativitate z 1759 roku. Obecna wersja została unaslona dopiero w II połowie XIX wieku.

Wśród nocnej ciszy

Powstanie kolędy "Wśród nocnej ciszy" datuje się na przełom XVIII i XIX wieku. Po raz pierwszy została opublikowana w 1853 roku w dodatku do Śpiewnika kościelnego autorstwa ks. Michała Marcina Mioduszewskiego, który był przeznaczony do śpiewów mszalnych. Zazwyczaj kolęda śpiewana była zaraz po rozpoczynającej ją kolędzie "Pienia Aniołów brzmią". Wielokrotnie śpiewano ją także na melodię pieśni patriotycznych.