Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

O panu Sprężynie, co wielkim gwiazdom dźwięki różne robił

Redakcja
Tylko nie pisz, że jakaś legenda polskiego rocka ze mnie - zastrzegł Sprężyna. Ale fakt faktem: ten niepozornie wyglądający facet wie o branży muzycznej, szczególnie tej w PRL-u, więcej niż ktokolwiek inny. W końcu przez długie, długie lata był dźwiękowcem największych gwiazd polskiej muzyki - pisze Maria Mazurek

Tego siwego faceta, który czasem pije wódkę z poetą Świetlickim albo innym krakowskim artystą, zna wielu, choć z widzenia. Nie każdy jednak wie, że to gość z taką historią, iż mógłby nią obdzielić niejednego.

Dla górala liczy się sport i muzyka
Sprężyna to po prostu Sprężyna. Jego imienia i nazwiska nikt w Krakowie nie zna, bo i po co? Urodził się na Podhalu. Dość już dawno temu, jak sam przyznaje. Góral z niego z krwi i kości, i to z nie byle jakiego rodu, bo królewskiego. Sam Sabała był ponoć jego prapradziadkiem.- Do matury robiłem to, co każdy góral: trochę grałem na gęślach, czyli skrzypcach, a trochę jeździłem na nartach- opowiada.

Ta jazda na nartach całkiem nieźle mu jednak wychodziła. Jak skromnie przyznaje, był "jakimś tam mistrzem juniorów". No i dzięki temu tytułowi dostał przepustkę na krakowską Akademię Wychowania Fizycznego. Przyjęli go bez egzaminów, więc szkoda było nie skorzystać.

Ale to studiowanie jakoś nie bardzo mu wychodziło. Ciągnęło go do środowiska muzyków. Więc kiedy poznał młodziutką wówczas Ewę Bem, a ta zaproponowała: pracuj dla mnie, nie wahał się. I tak zaczęła się jego wielka przygoda.

Jego pierwszą pensję wywalczyła Ewka
Był przełom lat 60. i 70. Z tą Ewą to po prostu się zaprzyjaźnił. Najpierw chodził na próby jej ówczesnego zespołu "Bemibek" (później nazwa zmieniła się na "Bemibem'), stroił gitary, pomagał nosić sprzęt, ustawiać go, podłączać. Potem zabrali go w pierwszą trasę koncertową. - Pamiętam, to był Sopot. Jechaliśmy tam pociągiem, bo kto wtedy miał pojęcie o normalnym transporcie? - śmieje się Sprężyna.

Początkowo wykonywał swoją pracę charytatywnie, dla "funu", jak by się to dzisiaj określiło. Ale w pewnym momencie Ewa powiedziała do członków swojego zespołu: Sprężyna pracuje tak samo jak my, trzeba mu zapłacić. Z partyjnych stawek zrzucili się na jego pierwszą pensję.

Z tymi stawkami to śmieszna była sprawa. Władza ustalała trzy kategorie muzyków: S, A i B. W "S" był bodaj tylko Niemen i Santor. Ci dostawali za koncert po 700 złotych. W kategorii A- 500, a w B - 400. Sprężyna do dzisiaj pamięta te kwoty.
Była też objazdówka, czyli rodzaj delegacji: na jedzenie, spanie i inne wydatki "w terenie". Muzycy dostawali po 200 złotych na dzień, a techniczni, tacy jak Sprężyna - po 50. Raziła trochę Sprężynę ta dysproporcja. Bo co, techniczny to mniej je niż muzyk?

Jak Sprężyna wkręcił się już na dobre
Kiedy Sprężyna wrócił z trasy koncertowej w Sopocie, już na dobre zaczął "wkręcać się" w środowisko. Przesiadywał w Warszawie, w Stolode i Hybrydach. Miał świra na punkcie bluesa. Poznał młodziutkiego Waglewskiego i Nalepę. Z tym drugim szybko znalazł wspólny język ("mieliśmy te same zainteresowania: piłkę nożną, jazdę na koniach i spożywanie wysokooktanowych napojów"), pracowali wspólnie nad dwiema płytami, jeździli na koncerty. To właśnie Nalepa zabrał go w pierwszą zagraniczną trasę - do Holandii.

Potem z największymi muzykami PRL-u zjeździł niemal całą Europę, i jeszcze kawałek świata. W tych czasach to była jak wygrana na loterii. Bo o paszporcie zwykli zjadacze chleba mogli co najwyżej pomarzyć. - Kierownik zespołu załatwiał w komórce paszportowej zgody na wyjazdy. Były dwie kategorie: KS, czyli kraje socjalistyczne i KK, czyli kapitalistyczne. Jeździliśmy i tu, i tu - opowiada Sprężyna. Trochę było z tym zachodu, bo każdy z osobna dostawał jeszcze wezwanie na dywanik. Wiadomo było, że dyrektor całego aparatu zgodę wyda, ale trzeba mu było za to kupić wódkę w Peweksie. To wystarczało.

Ale na wódkę, i nie tylko, Sprężyna miał mnóstwo forsy. Pracował z Krystyną Prońko, Haliną Frąckowiak, Ireną Santor, Mieczysławem Foggiem. To przynosiło profity. Różnego rodzaju. - To było jajo: koniaczki, krupnioczki, goloneczki. Aż nie miało się siły pić i jeść tego wszystkiego, co czekało na nas po koncertach - z nostalgią wspomina pan Sprężyna.

Ale żeby nie było: była też ciężka praca. Sprężyna kiedyś w zaledwie 25 dni "odwalił" 85 koncertów. Najbardziej wyczerpujące były tzw. "składanki" na Śląsku, organizowane przez Wojewódzką Agencję Imprez Artystycznych. - Dosłownie przy każdej kopalni były domy kultury i to w nich odbywały się te imprezy. Wyglądało to mniej więcej tak: o ósmej rano ściągali z hotelu zaspaną jeszcze, niepomalowaną i nieuczesaną Annę Jantar na przykład. Ona śpiewała ze dwie piosenki, potem wychodził wodzirej na scenę i mówił "A teraz przed państwem Halina Frąckowiak". Później występował jeszcze jakiś połykacz ognia albo człowiek guma, a w międzyczasie Jantar odwozili już pod inną kopalnię, żeby tam śpiewała - wspomina Sprężyna.
Kopcący joint Sary Van i żebrzący Maleńczuk
Ale Sprężyna pracował nie tylko dla polskich muzyków. - Kiedyś dzwonią do mnie z wielkiego impresariatu w Chicago i mówią: nie chcesz pracować przy organizacji europejskiej trasy AC/DC? - wspomina mężczyzna. Można wierzyć albo nie wierzyć, ale - jak twierdzi Sprężyna - działał też przy koncercie "babci z najpiękniejszymi nogami świata', czyli Tiny Turner. Do dziś ma jej numer, choć pewnie już nieaktualny.

Innym razem, wspomina, organizował polski koncert Sary Van. - W pewnym momencie natknęliśmy się na siebie w pustej sali. Ona pyta mnie: May I smoke? I wyciąga jointa. Taką siekierę, że zasmrodziło pół Kongresowej - opowiada. Sprężyna pracował też dla Zbigniewa Hołdysa. Z Perfectem był od samego początku, przez lata ich największej świetności, aż do stanu wojennego. Podobnie z Jankiem Borysewiczem i Lady Pank. Z nimi dźwiękowiec pracował do tzw. "incydentu wrocławskiego" (o którym na szczęście coraz mniej osób pamięta, a tym, którzy zapomnieli, Sprężyna woli nie przypominać). - Myślałem, że wszyscy z Lady Pank mogą zwariować z nadmiaru pieniędzy i popularności, ale nie Janek. Więc kiedy stało się, co się stało, po prostu uznałem, że czas na odpoczynek - wspomina Sprężyna. Więc odszedł.

Mniej więcej w tym czasie- połowie lat 80. - poznał Maćka Maleńczuka. W przedziwny sposób. Maleńczuk bowiem brzdąkał sobie na ulicy Floriańskiej, zbierając pieniądze. Sprężyna często go mijał w drodze z dworca, wrzucił mu jakiegoś grosza raz, drugi. Aż Maleńczuk kiedyś go zawołał. - Chcesz się ze mną napić?

Kupili wódkę, schowali się w bramie, wypili. I tak mniej więcej zaczęła się ich długa i owocna współpraca. Sprężyna do dzisiaj na Maćka nie pozwoli powiedzieć złego słowa. Ale teraz Sprężyna już nie pracuje na tak wysokich obrotach, jak kiedyś. Czasem jest jakaś impreza, zlecenie. Ale to nie to samo. Czasy się zmieniają, a i on poczuł się już zmęczony.

- Porsche mam wprawdzie tylko takie małe, przy telewizorze, ale i prawdziwego mi nie trzeba. To, co miałem zarobić, już zarobiłem. Teraz czas żyć spokojniej - mówi, sącząc żołądkową. Bo przy wódce odpoczywa się najlepiej, nieprawdaż?

Miss Małopolski 2012! Zobacz zdjęcia ślicznych kandydatek i oddaj głos!

Trwa plebiscyt na Superkota! Zgłoś swojego zwierzaka i zgarnij nagrody!

Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetakrakowska.pl Gazeta Krakowska