Największe skarby Litwy możemy oglądać na Wawelu

- To wielkie wydarzenie w dziejach dwóch dawnych stolic Rzeczpospolitej, Krakowa i Wilna.

Na wystawie zobaczymy ponad sto z 270 przedmiotów z wileńskiego skarbca, pochodzących z XVI
- XIX wieku.
Wszystkie one przedstawiają niewiarygodną wręcz wartość historyczną, artystyczną i materialną, wykonane są bowiem ze złota, szlachetnych kamieni, drogocennych tkanin.

Wśród nich znajdują się takie cuda jak relikwiarz ramienia św. Stanisława (1500 - 1503), najstarszy eksponat ze zbioru. Inną cenną i niezwykle piękną pamiątką jest największa zachowana w Europie Środkowej monstrancja, wykonana na zlecenie najbogatszego magnata litewskiego Olbrachta Gasztołda czy kielich z kościoła w Rydze, ufundowany przez ks. Jerzego Radziwiłła.

Prawdziwą ozdobą kolekcji jest przepiękny relikwiarz św. Marii Magdaleny de Pazzi ze złota, emalii, kryształu górskiego i diamentów.

Do ciekawostek należy zaliczyć ornat z połowy XIX wieku, dar Marii, wdowy po wybitnym kompozytorze Michale Kleofasie Ogińskim.

Skarbów katedry wileńskiej publicznie do tej pory nie pokazywano nawet na Litwie - najpierw dlatego, że kraj znajdował się pod okupacją sowiecką, a później ze względu na zawirowania polityczne.

Pierwszą wystawę zorganizowano w Polsce, żeby podkreślić wspólną historię dwóch narodów
i w hołdzie dla Jagiellonów, którzy zawsze otaczali katedrę szczególną opieką.

Silne związki łączyły także katedrę wileńską z Krakowem. Wspominany już relikwiarz św. Stanisława był darem Aleksandra Jagiellończyka, a sama relikwia męczennika trafiła do Wilna z Wawelu.
Wielu kościelnych dostojników odegrało ważną rolę w dziejach diecezji krakowskiej i wileńskiej - np. Jerzy Radziwiłł, biskup wileński, późniejszy biskup krakowski i kardynał.

Liczne dzieła z wileńskiego skarbca powstały w pracowniach krakowskich artystów - np. Andreasa
I Mackensena, najwybitniejszego złotnika XVII-wiecznej Europy.

Tak, jak niezwykłe są dzieła sztuki, jakie możemy zobaczyć na wystawie, tak niezwykła jest historia samego skarbca. We wrześniu 1939 roku część eksponatów postanowiono zabezpieczyć przed zbliżającą się wojną, zamurowując je w ścianach katedry.

- W czasach sowieckich nikt nawet nie przypuszczał, gdzie jest skarbiec. W budynku katedry znajdowało się muzeum historii - opowiada ks. bp Juozas Tunaitis, sufragan wileński, który przyjechał do Krakowa specjalnie na otwarcie wystawy.

- Dopiero w czasie remontu zauważono, że w jednym miejscu ściana jest grubsza niż na planach. Dwóch architektów w nocy przekuło się przez ścianę i odnalazło skarb.
Wezwany na miejsce minister kultury zarządził natychmiastowe sporządzenie spisu przedmiotów
i wciągnięcie ich do stanu magazynów muzeum. To uratowało kolekcję przed wywózką do Moskwy.

- Gdy wieść się rozniosła, przyjechał urzędnik z Moskwy, żądając przekazania skarbca - dodaje sufragan.

- Jednak istniał przepis, że eksponaty znajdujące się na stanie istniejącego muzeum nie mogą być przenoszone. O znalezisku, zamkniętym w muzealnych magazynach, długo nie wiedziały władze kościelne. Dopiero gdy Litwa odzyskała niepodległość, powiadomiono je o istnieniu i miejscu przechowywania skarbca.

- Do dziś jego część znajduje się jeszcze w zbiorach muzeum, ale trwają prace nad ich zwrotem
- zaznacza bp Juozas Tunaitis.

Wystawę "Skarbiec katedry wileńskiej" możemy oglądać na Wawelu do 15 stycznia 2009 roku.