Dialogi Dominikańskie w Gdańsku. Ile Kościoła w wolności? Debata w ECS

Obrady inauguracyjne, które odbyły się w Europejskim Centrum Solidarności, poświęcono złożonej sytuacji polskiego Kościoła, którą zasygnalizowano w tytule konferencji "Kościół i doświadczenie wolności". Do debaty zaproszono cztery osoby. Ojca Ludwika Wiśniewskiego OP, duszpasterza akademickiego, rekole- kcjonistę; dr Dominikę Kozłowską, doktora filozofii, redaktor naczelną miesięcznika "Znak"; dr. Dariusza Karłowicza, filozofa, redaktora naczelnego periodyku "Teologia Polityczna", oraz wykładowcę akademickiego prof. Janusza Majcherka, filozofa i socjologa kultury.

We wstępnej, panelowej części spotkania goście zaprezentowali stanowiska wobec wpływu religii i Kościoła na dawne, a przede wszystkim na współczesne losy polskiego społeczeństwa. Dominika Kozłowska w swoim wystąpieniu mówiła m.in. o tym, że w PRL-u Kościół wspierał dążenia niepodległościowe Polaków i opozycję demokratyczną. Natomiast po roku 1989 pojawiły się kontrowersyjne postulaty typu "im więcej katolicyzmu, tym więcej polskości". Negatywnie odniosła się Kozłowska do niektórych form okazywania żałoby po tragedii smoleńskiej. Zebrana w ECS publiczność przyjęła tę ocenę oklaskami.

Ojciec Ludwik Wiśniewski, autor wydanej niedawno książki "Blask wolności", wokół której toczy się obecnie w Polsce publicystyczny spór, stwierdził, że Kościół, który ma respektować wymogi wolności, powinien spełniać głównie funkcję spoiwa między ludźmi. Zadaniem Kościoła jest głoszenie Ewangelii, a nie piętnowanie ludzi, a już z pewnością nie sięganie po język nienawiści.

Dotykając powodów odchodzenia ludzi od Kościoła, o. Wiśniewski przywołał doświadczenia z Holandii, gdzie na decyzjach o odejściu zaważyły dwie przyczyny: skrajny klerykalizm i arogancja przedstawicieli Kościoła. O. Ludwik Wiśniewski dopatruje się podobnej niebezpiecznej tendencji w Kościele polskim.

Inne kwestie podnosił dr Dariusz Karłowicz. Kiedy środowisko, z którym jest on związany, w roku 2000 wnioskowało w Polskiej Akademii Nauk, aby zorganizować konferencję na temat roli Kościoła w Polsce, wniosek odrzucono, kwitując sam pomysł z niesmakiem. Tu natomiast, dzisiaj w Gdańsku - zauważył Karłowicz - debata taka okazała się możliwa. Dodał przy tym, że lata 90. negatywnie zweryfikowały tak zwany Kościół otwarty. Opuszczając wtedy poszkodowanych przez transformację, Kościół stanął po stronie władzy.

Na jeszcze inne problemy zwrócił uwagę prof. Janusz Majcherek. Po roku 1989 Polska wkroczyła na drogę budowania państwa prawa. Doszło wówczas do fundamentalnego konfliktu. Kościół chciał narzucić prawo naturalne, podczas gdy demokracja liberalna opiera się na prawie stanowionym.

W części następnej sobotniej debaty paneliści ścierali się w bezpośredniej wymianie poglądów. Powracała sprawa użytego przez o. Wiśniewskiego wyrażenia "nienawiść". Dr Karłowicz w tym kontekście spytał, jak rozumieć uczucia matek i córek smoleńskich ofiar, które dzisiaj nie wiedzą, czyj grób odwiedzają. Na tym m.in. polega tragiczność historii, wokół której trwa dzisiejszy polski spór.

W kolejnym punkcie wieczoru odbyły się debaty panelistów w dwóch grupach. Uwzględniono w tym możliwość zadawania im pytań przez publiczność. Do jednej z grup zaproszono dr Kozłowską oraz o. Wiśniewskiego. W grupie drugiej uczestniczyli prof. Majcherek oraz dr Karłowicz; konfrontację poglądów między nimi zdominowała ostra wymiana zdań, chwilami niepozbawiona argumentów ad personam.

Za wyraz trafnego podsumowania sobotniej debaty w ECS można uznać wypowiedź, jaka padła z ust jednej ze słuchaczek wypowiadających się z sali. Otóż wizja wolności okazała się dzisiaj bardziej złożona niż sugerowały to nadzieje przed 25 laty.
Debata kolejna planowana jest na listopad 2015 r.

Debata odbyła się w minioną sobotę w gościnnych progach ECS. Profesor Majcherek wyraził na początku spotkania swój podziw, że w Gdańsku na podobne spotkania przychodzą tłumy