Dieta, ruch i sen - recepta na zdrowie dzieci. Szczególnie w okresie jesiennym

Mówi się, że wrzesień to nie tylko początek nauki, ale także infekcji u dzieci. Dlaczego tak się dzieje?
Jesień jest generalnie sezonem infekcyjnym. Robi się chłodniej, wilgotno, pada, jest plucha, więc łatwiej o infekcję. Ale to, że dzieci częściej chorują spowodowane jest również powrotem do żłobka, przedszkola czy szkoły. Dzieci przebywają w dużych grupach, kaszlą, kichają i w ten sposób wzajemnie się zarażają. Dlatego dużo łatwiej jest zachorować w czasie roku szkolnego, niż na wakacjach.

Na co najczęściej chorują najmłodsi?
85 proc. zachorowań ma podłoże wirusowe. Najczęściej maluchy chorują na infekcje górnych dróg oddechowych - zapalenie ucha, zatok, gardła, a także oskrzeli. Co ważne, trzeba pamiętać, że dzieci do 5. roku życia mogą chorować do 8 razy w roku i nie jest to powód do zmartwień. Jeżeli chodzą do żłobka, czy mają rodzeństwo w wieku szkolnym, mogą chorować nawet kilkanaście razy. Powinniśmy zacząć się niepokoić, jeśli infekcje są powikłane, wymagają długotrwałej antybiotykoterapii, pobytu w szpitalu.

Powinniśmy szczepić dzieci?
Dzieci warto szczepić nie tylko na choroby z obowiązkowego kalendarza szczepień, ale również te, które jeszcze w polskim kalendarzu nie są obowiązkowe. Na pewno dobrze jest zaszczepić naszą pociechę przeciwko grypie sezonowej. Jest to bezpieczna szczepionka, nie wywołuje choroby. Powinna być podawana dzieciom od 6. miesiąca do 18. roku życia. Po takim szczepieniu praktycznie nie ma możliwości zachorowania. Czasami zdarza się, że dziecko jednak zachoruje w okresie szczepienia, nie jest to związane bezpośrednio ze szczepionką i zwykle jest wywołane przez inny wirus, niż wirus grypy. Grypa jest chorobą, która prowadzi do groźnych powikłań, zapaleń płuc, zaostrzeń astmy, pogorszenia wydolności serca. Szczególnie narażone są malutkie dzieci oraz chorujące przewlekle, np. z wrodzoną wadą serca, cukrzycą, astmą, mukowiscydozą.

Na coś jeszcze powinniśmy je zaszczepić?
Ważną, choć niestety nierefundowaną szczepionką jest ta przeciwko pneumokokom, które powodują szereg chorób - od zapalenia gardła i zatok po ciężką sepsę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ciężkie powikłania infekcji pneumokokowych nie zdarzają się często, notuje się około 200-300 takich przypadków rocznie, ale są na tyle poważne, że mogą prowadzić do śmierci. W 90 procentach przypadków szczepionka chroni dziecko przed ciężkimi powikłaniami. To istotne, żeby pamiętać o ochronie maluchów, szczególnie tych, których rodzeństwo chodzi do szkoły, albo one same uczęszczają do żłobków czy przedszkoli, ponieważ wiele osób jest bezobjawowymi nosicielami tych bakterii , a pneumokoki stanowią realne zagrożenie, szczególnie w grupie wiekowej do 2 lat.

Możemy je chronić w jakiś inny sposób?
Rynek farmaceutyczny oferuje wiele preparatów ziołowych, homeopatycznych i innych.
Niestety, ostatnie doniesienia z badań podkreślają, że działanie preparatów homeopatycznych i wielowitaminowych, ziołowych syropów i innych tego typu dodatków nie ma potwierdzonej skuteczności działania na układ odpornościowy. Warto jest jednak podawać dzieciom witaminę D oraz suplementować kwasy omega 3 i 6. Mają one korzystne działanie na układ immunologiczny, oraz nerwowy. Z preparatów o potwierdzonej skuteczności w badaniach klinicznych można wyróżnić lizaty bakteryjne. Są to doustne szczepionki, które zawierają zabite bakterie lub ich fragmenty, na przykład gronkowca czy paciorkowca. Podawanie tych szczepionek stymuluje układ odpornościowy do działania i zwiększa jego skuteczność w przypadku rozwijającej się choroby. O konieczności podawania tych leków decyduje pediatra.

Czyli nie powinniśmy wierzyć w jogurciki i soczki, które mają wzmacniać odporność?
Można kupić różne preparaty z jeżówki czy aloesu. Nie zaszkodzą, natomiast miejmy z tyłu głowy wiedzę, że mogą nie dać efektu, jaki chcemy osiągnąć. Trzeba pamiętać, że żadne suplementy i leki nie mogą zastąpić zbilansowanej diety i zdrowego trybu życia!

Właśnie, jak dieta wpływa na system odpornościowy dziecka?
W Polsce prawie 14 procent dzieci jest niedożywionych. I nie chodzi tu o wygłodzenie, ale o niepełnowartościową dietę. Dzieci jedzą produkty, które zawierają dużo cukrów prostych i węglowodanów - makarony, biały chleb, słodycze. Dieta dziecka powinna opierać się na warzywach, owocach, mięsie, nieprzetworzonej żywności. Tylko z takich składników organizm ma szansę zbudować się zdrowy i silny.

Co jeszcze ma wpływ na odporność?
Sen! Dzieci śpią teraz krócej niż kiedyś. A żeby system odpornościowy i gospodarka hormonalna działały prawidłowo, muszą spać przynajmniej 8 lub 9 godzin dziennie.

Aktywność fizyczna?
Tak, ruch jest także bardzo istotny! Nie mówię tutaj o przemęczaniu dziecka forsownymi treningami, ale o regularnych spacerach, zabawie na placu zabaw. Szczególnie ruch na świeżym powietrzu jest bardzo wskazany. O świeże powietrze zadbajmy też w domu, należy często wietrzyć, nawilżać powietrze i utrzymywać temperaturę na poziomie 19-20 stopni.

Jak ubierać dzieci w tym chorobowym sezonie?
Nie możemy ich przegrzewać. Dobrze jest ubierać je na cebulkę. Nie przegrzewajmy także naszych najmłodszych pociech - zasadą jest ubieranie niemowląt w jedną warstwę odzieży więcej niż dorosłych.

Jakie objawy u dziecka powinny nas zaniepokoić? Każde kaszlnięcie czy lekki katar są niebezpieczne i powodują, że dziecko powinno zostać w domu?
To, czy lekko przeziębione dziecko pójdzie do przedszkola, zależy od rozsądku i możliwości rodziców i samej placówki. Pamiętajmy też, że przeziębione dziecko jest źródłem infekcji i może zarazić innych, także dorosłych. Kiedy malucha męczy silny katar, ból ucha czy gorączka powyżej 38 stopni, powinien zostać w domu i być skonsultowany przez pediatrę. Nawracające objawy u dzieci, takie jak katar, suchy kaszel - mogą być sygnałem, że nasza pociecha jest alergikiem. Takie sytuacje trzeba konsultować z pediatrą.

Jak domowo leczyć przeziębione dziecko?
Można zacząć od domowych sposobów - naparu z lipy, soku malinowego, ale nie przesadzajmy z "wypacaniem choroby". Nie trzeba podawać specjalnych środków wywołujących pot albo nadmiernie ogrzewać dziecko. Dzieciom nie podajemy aspiryny i polopiryny. Ważne, żeby dziecko dużo piło. Dobrym rozwiązaniem są herbatki ziołowe, a także sok malinowy. Co prawda zawarta w nim witamina C nie ma wielkiego wpływu na przeziębienie, ale taki napój rozgrzewa organizm i jest bardzo smaczny. A w czasie choroby trzeba sobie pozwolić na takie małe przyjemności, bo dzięki temu wydzielają się endorfiny i szybciej wracamy do zdrowia.

*****
Lek. med. Anna Lesiecka
Absolwentka Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Pracowała na Oddziale Chorób Dzieci w Szpitalu Powiatowym w Limanowej, Hospicjum Domowym dla Dzieci przy NZOZ BJ Szczurowscy w Skrzydlnej oraz na Oddziale Pediatrii Szpitala im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu. Obecnie pracuje jako specjalista pediatra w Specjalistycznym Centrum Medycznym UNIMEDICA i Specjalistycznym Centrum Chorób Serca i Naczyń UNICARDIA w Krakowie. Jest także związana z Pogotowiem Ratunkowym w Limanowej.

"Gazeta Krakowska" na Twitterze i Google+
Artykuły, za które warto zapłacić! Sprawdź i przeczytaj

Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!