40 mln zł na zabytki w Krakowie. Dzięki SKOZK remont czeka m.in. pomnik Kościuszki na Wawelu, lampy gazowe w Sukiennicach, Dom Ohrensteina

Zebranie Plenarne SKOZK, podczas którego podsumowano efekty zeszłorocznych prac w krakowskich zabytkach oraz zdecydowano o podziale dotacji na remonty i konserwacje na 2024 rok, odbyło się w poniedziałek (25 marca) w Sali Obrad Rady Miasta Krakowa.

- Nasz budżet na ten rok to 40 milionów złotych. W zeszłym roku było 37 milionów. Oczywiście, to jest i tak kropla w morzu potrzeb: zrobiliśmy badania i otrzymaliśmy zwrotnie odpowiedź od naszych beneficjentów, że potrzebowaliby prawie 1 miliard 600 tys. zł na odnowę krakowskich zabytków. Ale trzeba też pamiętać, że każda złotówka, która płynie jako wsparcie ze strony SKOZK, musi pociągać za sobą w konsekwencji również jedną złotówkę właściciela zabytku. A w zeszłym roku było to ponad 2 złote. Więc można powiedzieć, że ten budżet 37 milionów właściwie zwiększył się do ok. 120 milionów, które zostały przeznaczone na remonty, w które był zaangażowany Społeczny Komitet - podkreśla Borysław Czarakcziew, przewodniczący SKOZK.

Jak mówił nam przewodniczący Czarakcziew, bardzo cieszy fakt, że sporo wpłynęło wniosków o dotacje dla remontów prywatnych kamienic - co jest związane z decyzją SKOZK, by rozszerzyć możliwość ubiegania się o dotacje o obiekty widniejące tylko w gminnej ewidencji zabytków. Dotyczy to budynków, które leżą w granicach pomnika historii (to teren szczególnie chroniony) i w obrębie układu urbanistycznego wpisanego do rejestru zabytków. - Jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że dzięki temu Kraków będzie znowu stawał się coraz piękniejszy - podsumował przewodniczący SKOZK.

Na liście zadań na 2024 rok z dotacją z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa (SKOZK rozdziela te dotacje) oczywiście nie zabrakło przedsięwzięć planowanych lub kontynuowanych na wzgórzu wawelskim. Postępować będzie konserwacja hełmu wieży z blachy miedzianej Wieży Zegarowej Archikatedry na Wawelu (to jeden z tzw. projektów kluczowych) - z dofinansowaniem w wysokości prawie 2,2 mln złotych. Z kolei 336 tys. zł popłynie na konserwację elewacji tej wieży. Zamek Królewski na Wawelu planuje natomiast m.in. rozpocząć remont konserwatorski Bastionu Władysława IV z pomnikiem konnym Tadeusza Kościuszki (ponad 470 tys. zł), jak też przebudowę, rozbudowę i udostępnienie podziemnych rezerwatów archeologicznych, w tym odnalezionych fortyfikacji wawelskich.

- Jeśli chodzi o bastion z pomnikiem Kościuszki, jest to bardzo ważny remont. Trzeba się zająć ratowaniem tego obiektu, bo jest bardzo zagrożony zalewaniem, nie ma tam odpowiedniej izolacji - wyjaśnia dr Zbigniew Beiersdorf, historyk sztuki, członek prezydium SKOZK.

U stóp Wawelu, przy ul. Grodzkiej z dotacją 1,1 mln zł będzie realizowany kompleksowy remont wnętrza kościoła św. Idziego. Prawie 2,4 mln zł ze SKOZK popłynie na kolejny etap realizacji konserwacji elewacji wież kościoła Mariackiego i hełmu wieży wyższej. W sumie ponad 870 tys. zł otrzyma Opactwo Ojców Cystersów w Mogile. Zakonnicy z tym wsparciem będą m.in. kontynuować prace konserwatorskie w Kaplicy Krzyża Świętego oraz w północnych kaplicach bliźnich i zajmą się pracami przy stallach w prezbiterium klasztornego kościoła. Ponad pół miliona złotych dotacji pomoże tynieckim benedyktynom na rekonstrukcję renesansowych organów w prezbiterium.

Dofinansowanie z komitetu pozwoli również przystąpić do dalszych remontów synagog: Tempel - gdzie będzie kontynuowana konserwacja słupów galerii wewnętrznej, a także synagogi Izaaka, gdzie trzeba się zająć izolacją przeciwwilgociową ścian fundamentowych.

Ponad 162 tysiące z budżetu SKOZK dostanie Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie na prace w Sukiennicach. Tu przewidziany jest remont konserwatorski i uruchomienie unikatowych lamp gazowych w podcieniach, wraz z pracami towarzyszącymi. Przypomnijmy, że w 2021 roku Rada Dzielnicy I alarmowała, iż podczas gdy w wielu miastach w Europie gazowe oświetlenie uliczne jest doceniane jako atrakcja turystyczna, z tego powodu rekonstruowane, u nas od pewnego już czasu lampy gazowe znajdujące się po obu stronach Sukiennic przestały świecić. Radni Starego Miasta wystąpili wtedy z wnioskiem do prezydenta Krakowa o zobowiązanie podległych mu jednostek, aby niezwłocznie przywróciły oświetlenie gazowe w obu arkadach Sukiennic. Radni Dzielnicy I zwracali przy tym uwagę, że 34 lampy w Sukiennicach znajdują się w tym miejscu nieprzerwanie od 1857 roku, kiedy to uliczne oświetlenie gazowe zawitało do Krakowa. "Stanowią autentyczny relikt dawnej techniki komunalnej wymieniany w wielu przewodnikach i blogach turystycznych" - podkreślali.

Ponad 3,5 mln zł przeznaczono w tym roku na wsparcie adaptacji zabytkowej siedziby Muzeum Archeologicznego w Krakowie, przy ul. Senackiej - do współczesnych standardów. Ponad 1,9 mln zł pozwoli na dalsze prace w ramach kompleksowej rewitalizacji kamienicy Klemensa Bąkowskiego, której początki sięgają XIV wieku. Kamienica ta jest siedzibą założonego w 1896 r. Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.

- Ale warto też zwrócić uwagę na adres ul. św. Jana 16, czyli dwa domy dalej. Rewelacyjna kamienica, wytapetowana - że tak powiem - polichromiami zarówno na ścianach, jak i na stropach. Wielkie i niezwykłe dzieło - mówił nam dr Zbigniew Beiersdorf.

Na prace dotyczące tej prywatnej kamienicy - konserwację drewnianych, polichromowanych stropów, a także remont konserwatorski elewacji frontowej - SKOZK przyznał w sumie ponad 256 tys. dotacji.

Co do kamienic, członkowie SKOZK zwracają uwagę, że w końcu ma się odbyć remont Domu Ohrensteina. - To jest ta wielka kamienica na Stradomiu, na rogu ul. Stradomskiej i Dietla, jeden z akcentów Krakowa. Od lat nie udawało się jej wyremontować, ze względu na nieporozumienia właścicieli dotyczący koniecznego współudziału w kosztach. A teraz nareszcie jest to możliwe - słyszymy od dra Beiersdorfa. SKOZK przyznał ponad 224 tys. zł na ten rok na I etap remontu konserwatorskiego elewacji frontowej tej okazałej kamienic.

W planie odnowy zabytków Krakowa ze wsparciem SKOZK na ten rok nie zabrakło także krakowskich fortów, wilii "Kossakówka", gmachu Teatru Słowackiego, szkolnego gmachu II Liceum Ogólnokształcącego, obiektów zespołu szpitalnego w Kobierzynie, a także zabytkowych grobowców i pomników nagrobnych na krakowskich na Cmentarzu Rakowickim.

Sztuczna inteligencja - czy świat stanie się lepszy?